اعداد و علائم روی درب های بطری و بطری های پلاستیکی به چه معنی است؟

اغلب درب بطری و بطری های پلاستیکی از گذشته تا به امروز یکبار مصرف بوده اند. پلاستیک های تولیدی در جهان با توجه به نوعشان به 7 گروه عمده تقسیم می شوند. برای تشخیص پلاستیک های قابل بازیافت، خطرناک، کم خطر و … نگاهی به ته ظرف بیندازید و با ما در تیم تحقیقاتی آوان پلاست برای آشنایی با علائم اختصاری آنها همراه شوید.

پلی اتیلن ترفتالات                                                                         

اما عدد یک از اعداد و علایم روی درب های بطری و بطری های پلاستیکی که عموما شفاف هستند. گزارش‌هایی درباره رشد و تجمع باکتری‌ها در این بطری‌ها به دست آمده که نشان می دهد باید از این بطری‌ها فقط یک بار استفاده و از قرار دادن آن‌ها در فریزر یا ریختن مایعات داغ درون آن‌ها خودداری شود.

برخی ویژگی‌ها:

ازجمله ویژگی‌های این گروه از پلاستیک‌ها می توان به سبکی، محکم و در برابر گرما مقاوم است شفافیت، سختی و مقاومت در برابر حلال‌ها اشاره کرد. با بازیافت‌شان هم می توان بطری‌های نو یا فیبر پُلی‌اِستِر تولید کرد.

کاربردها:

بطری نوشیدنی ها، بطری آب، بطری دهان شویه ها، ظرف کره بادام زمینی، ظرف سس ها، بطری آب میوه، بطری روغن‌های مایع و ظروف بسته‌بندی (برای مثال لوازم آرایشی) کاربرد دارد.

موارد استفاده پس از بازیافت:

پلی‌اتیلن ترفتالات، قابل بازیافت‌ترین و معمول‌ترین پلاستیک است که به عنوان بطری‌های آب، نوشابه و ظرف‌های یکبار مصرف و غیره استفاده می شود. کیسه خرید، نخ، مبلمان، فرش، قاب سازی، تسمه، کفش‌های ورزشی، الیاف پلی استر، چمدان، کاپشن، کیسه خواب، قطعات خودرو

خطرات احتمالی:

محصولات پلاستیکی عدد 1 یک‌بار مصرف‌اند، چرا که تمیزکردنشان مشکل است. در واقع جز با شوینده‌های قوی خوب تمیز نمی شوند. ضمن اینکه ممکن است براثر شست‌وشو یا حرارت بالا از خودشان مواد سمی آزاد کنند.

پلی اتیلن سنگین                                                                            

عدد 2 از سری اعداد وعلایم روی درب های بطری و بطری های پلاستیکی به دلیل این که با پلی اتیلن متراکم ساخته شده اند جزو پلاستیک‌های بی خطر به حساب می آیند و یکی از بهترین گزینه‌ها برای بازیافت هستند. پُلی‌اِتیلِن با چگالی بالا (HDPE) که پُلی‌اِتیلِنی تِرموپلاستیک است (با حرارت به حالت نرم و با سرمایش به حالت سفت تغییر می کند) و از نفت تولید می شود.

کاربردها:

بطری های مات شیر، آب میوه، روغن‌های خوراکی، شیشه پاک کن، مایع سفیدکننده، محلول‌های ضدعفونی کننده و شوینده، شامپو، روغن موتور، کیسه زباله یا خرید و بسته بندی ماست، کره و یا در ساخت اسباب‌بازی، ظروف شیر، بطری مایعاتی از قبیل روغن، کیسه‌ پلاستیکی و بطری شوینده‌هایی نظیر شامپو کاربرد دارد. در ساخت لوازمی که باید دوام و مقاومت آب‌ و هوایی داشته باشند هم استفاده می شود، مثل صندلی پارک.

برخی ویژگی‌ها:

این گروه از پلاستیک ها سخت و کدرند و در گرما یا سرمای شدید آسیب نمی‌بینند. فرایند بازیافت‌شان هم تقریبا ساده و کم‌هزینه است.
بطری ها ودرب بطری های که عدد 2 روی آن حک شده ازجمله کم‌خطرترین انواع پلاستیک برای سلامتی‌اند، چون احتمال اینکه از خودشان مواد شیمیایی مضر آزاد کنند کم است.

موارد استفاده پس از بازیافت:

پلی‌اتیلن با غلظت بالا که به راحتی و به سرعت بازیافت می شود و در تولید بطری شوینده‌های لباس، بطری روغن، خودکار، مخازن زباله و بازیافت، کفپوش، لوله، تخته، نیمکت، میز و صندلی مسافرتی، حصار و صندوق‌های پست

پلی وینیل کلراید                                                                                

و اما عدد 3 را روی درب های بطری و بطری های پلاستیکی به دلیل وجود کلرین در این بطری‌ها آن‌ها در صورت تماس با گرما به شدت خطرناک اند و احتمال دارد باعث اختلالات هورمونی شوند.

کاربردها:

بطری‌های شیشه پاک کن، روغن‌های خوراکی، محلول‌های ضدعفونی کننده و شوینده، شامپو، روکش سیم‌ها و کابل ها، وسایل پزشکی، لوله کشی، شلنگ‌های آب، در تولیداتی از جمله پرده حمام، اسباب‌بازی، محافظ غذا و بطری (برای مثال روغن و شامپو) یافت می شود. علاوه‌ بر این ها در ساخت چهارچوب پنجره، کف‌پوش و سطوح داخلی خودرو هم ماده پرکاربردی است.

موارد استفاده پس از بازیافت:                                                                    

ساخت عرشه کشتی، قاب سازی، گلگیر خودرو، کابل، سرعت گیر، کفپوش، هشدار دهنده‌های جاده‌ای و تشک.

برخی ویژگی‌ها:                                                      

این گروه از پلاستیک‌ها محکم‌اند و رنگ‌شان می تواند شفاف باشد. درصد بازیافت‌شان هم زیاد نیست.                                                      

خطرات احتمالی:

PVC جزو پلاستیک‌های سمی تلقی می شود و به‌دلیل وجود فِتالات‌ها با خطرات جبران‌ناپذیری برای سلامتی همراه است. فِتالات‌ها گویا با اختلالات رشدی و عوارضی همچون سقط جنین در ارتباط اند. کلا بهتر است که از محصولات پلاستیکی کد ۳ تا حد امکان برحذر باشیم.

توجه

گفتیم که پُلی‌وینیل کُلُراید در تولیداتی ازجمله محافظ غذا کاربرد دارد. شاید برایتان سوال باشد که اگر PVC ماده مضری برای سلامتی است، پس چرا بعضی محصولاتی را که با مواد غذایی در ارتباط‌ اند از این نوع پلاستیک می سازند؟ لازم است بدانید که بعضی از محافظ‌ های غذای موجود در بازار از این جنس هستند و عوارض pvc احتمالی می باشد. البته بسیاری از تولیدکنندگان از جایگزین‌های کم‌خطرتری برای تولید ظروف و بسته‌بندی‌ مواد غذایی استفاده می کنند. این نکته درمورد سایر کدهای پرخطر هم صدق می کند.

پلی اتیلن سبک                                                                                    

عدد 4 از اعداد و علایم روی درب های بطری و بطری های به این معنا است که این پلاستیک جزو پلاستیک‌های بی خطر هستند، ولی معمولا قابل بازیافت نیستند به همین دلیل توصیه می شود سبد خرید و کیسه‌های پارچه‌ای جایگزین این کیسه‌ها شوند.

کاربردها:

بطری‌هایی که باید قابل فشرده شدن و انعطاف پذیر باشند، کیسه‌های نان، بسته بندی مواد غذایی یخ زده، روکش لباس ها، کیسه‌های خرید، مبلمان، کیسه جاروبرقی و فرش.

موارد استفاده پس از بازیافت:

تولید سطل زباله، مخازن کمپوست، قاب سازی و کفپوش کد ۴ یعنی پُلی‌اِتیلِن با چگالی پایین (LDPE) که مثل کد ۲ پُلی‌اِتیلِنی تِرموپلاستیک است و از نفت تولید می شود.

برخی ویژگی‌ها:

این گروه از پلاستیک‌ها انعطاف‌پذیرند. جنس‌شان هم می تواند شفاف یا کدر باشد. متنها معمولا بازیافت‌شان نمی کنند. محصولاتی که از بازیافت پلاستیک‌های LDPE تولید می شوند به اندازه محصولات حاصل از بازیافت محصولات پلاستیکی عدد 2 سخت و محکم نیستند.

خطرات احتمالی:

محصولات پلاستیکی عدد ۴ به‌ نسبت سایر انواع پلاستیک ها مواد شیمیایی کمتری از خودشان آزاد می کنند و نسبتا بی‌خطر محسوب می شوند.

پلی پروپیلن                                                                                  

عدد 5 روی درب های پلاستیکی و بطری های پلاستیکی به این معنا است که یک ماده پلاستیکی بسیار خوش بازیافت که بسیار از آن استفاده می شود و جزو پلاستیک‌های بی خطر است که در مجاورت با مواد غذایی داغ هم خطری را برای استفاده کننده ایجاد نمی کند.

کاربردها:

بطری‌های حاوی محلول‌های غلیظ، ظرف ماست، بطری سس گوجه فرنگی، در پلاستیکی بطری ها، نی نوشیدنی و بطری شربت‌های دارویی.

موارد استفاده پس از بازیافت:

ساخت چراغ‌های چشمک زن، کابل‌های باتری، باتری خودرو، یخ شکن، جارو دستی، برس مو، پالت و سطل زباله.                                             

برخی ویژگی‌ها:

این گروه از پلاستیک‌ها سبک و محکم‌اند. در برابر گرما هم مقاومت بالایی دارند. به‌اضافه اینکه نسبت‌ به رطوبت و چربی غیرقابل‌ نفوذند. از بازیافت‌شان هم محصولاتی از قبیل محفظه باتری و سطل زباله تولید می شود.

خطرات احتمالی:

محصولات پلاستیکی کد ۵ جزو انواع نسبتا کم‌خطر به‌شمار می روند. اغلب محصولات دارای این کد از قابلیت استفاده در مایکروویو و شست‌وشو در ماشین ظرف‌شویی برخوردارند.

پلی استایرن                                                                                             

عدد 6 از اعداد و علایم روی درب های بطری و بطری های پلاستیکی به این معنا است که در این ظروف مواد سمی بالقوه وجود دارد به ویژه هنگام گرم شدن. تا جایی که می شود از این ظروف استفاده نکنید. بیشتر مواقع قابل بازیافت نیستند.

کاربردها:                                                                                                    

ظروف یک بار مصرف، شانه تخم مرغ، بسته بندی انواع گوشت، بطری‌های حاوی قرص‌ها و کپسول‌ها و کاور سی دی.

موارد استفاده پس از بازیافت:

تولید عایق حرارتی، کلید پریز، شانه تخم مرغ، دریچه کولر، خط کش، بسته بندی از جنس استایروفوم. بازیافت این نوع پلاستیک به سختی انجام می‌گیرد کد ۶ یعنی پُلی‌اِستایرِن (PS) که ازجمله ترکیبات برگرفته از نفت است.

نمونه کاربردها:

پلاستیک‌های پُلی‌اِستایرِن در تولیداتی نظیر ظروف یک‌بارمصرف و شانه‌ تخم‌مرغ کاربرد دارند. در تولید عایق‌های ساختمانی و لوازمی از قبیل جای CD هم استفاده می شوند.

برخی ویژگی‌ها:                                                          

این گروه از پلاستیک‌ها سبک و ارزان‌ قیمت‌ اما شکننده‌اند. بازیافت‌شان هم گفته می شود هزینه‌بر است.                                                        

خطرات احتمالی:

محصولات پلاستیکی عدد 6 ممکن است از خودشان خصوصا اگر در مایکروویو حرارت ببینند اِستایرن آزاد کنند که برای سلامتی ماده مضری است. اِستایرِن می تواند از طریق غذا به دستگاه گوارشمان راه پیدا کند و در چربی‌های بدن ذخیره شود.

پلاستیک ترکیبی از انواع پلاستیک                                                              

استفاده از این جنس پلاستیک به ویژه برای غذا همیشه آخرین گزینه تان باشد و این شماره ۷ هم معمولا قابل بازیافت نیست. نتایج برخی از تحقیقات بیانگر احتمال خطرناک بودن این نوع پلاستیک برای سیستم هورمونی بدن است.

کاربردها:                                                                                  

بطری‌های آب ١٠ و ٢٠ لیتری، ابزار‌های ضد گلوله، عینک‌های آفتابی، دی وی دی ها، قطعات رایانه، علایم ترافیکی، نایلون. قطعات خودرو.

برخی ویژگی‌ها:                                                                  

بازیافت‌شان شدنی اما گویا سخت است.                                                                                                                            

خطرات احتمالی:

محصولات پلاستیکی حاوی بیسفِنول‌آ برای سلامتی مضرند. این ماده با عوارض مختلفی ازجمله اختلال غدد درون‌ریز و افزایش احتمال ابتلا به سرطان مرتبط دانسته شده و بهتر است با احتیاط مصرف شوند.

موارد استفاده پس از بازیافت:                                                                            

تولید صفحات و تخته‌های پلاستیکی و محصولات سفارشی.

علائم روی ظروف پلاستیکی نگهدارنده مواد غذایی که بعضا روی درب های بطری و بطری های پلاستیکی هم دیده می شوند

قابل‌استفاده برای مواد غذایی                                                                           

این علایم روی ظرف مورد نظر برای نگهداری مواد غذایی قابل‌ استفاده‌ است یا نه. همه ظروف پلاستیکی که برای نگهداری غذا ساخته نشده‌اند! این علامتی که در تصویر بالا می‌بینید، شامل گیلاس و چنگال، نشان می دهد که ظرف موردنظر به‌طور خاص برای نگهداری مواد غذایی ساخته شده است.

BPA (بیسفِنول‌آ) نوعی ماده شیمیایی صنعتی است که در تولید محصولات پلاستیکی جنس پلی‌کربنات ازجمله ظروف نگهداری مواد غذایی و مایعات خوراکی (مثل بطری آب) کاربرد دارد. گفته می شود که BPA می تواند از ظرف به ماده غذایی یا نوشیدنی داخلش راه پیدا کند.
اما گویا مواجهه مکرر بدن با این ماده شیمیایی اتفاق خوبی نیست و با عوارض احتمالی مختلفی خصوصا برای رده سنی کودکان در ارتباط است. ازاین رو ظروف پلاستیکی فاقد BPA گزینه کم‌خطرتری برای سلامتی به‌شمار می روند.

قابل‌ استفاده در مایکروویو                                                                            

ظروف دارای این نشان به‌گونه‌ای ساخته شده‌اند که بر اثر حرارت مایکرووِیو ذوب نمی شوند. حجم مواد شیمیایی‌ای هم که در معرض حرارت مایکروویو از خود آزاد می کنند بسیار ناچیز است. ظروف پلاستیکی فاقد این نشان از لحاظ قابلیت تحمل تابش مایکروویو تحت آزمایش‌های لازم قرار نگرفته‌اند و بنابراین بهتر است از حرارت‌ دادن‌شان در مایکروویو خودداری کنید.

قابل‌ استفاده در فریزر                                                                             

ظروف پلاستیکی را همان‌قدری که نباید بی هوا در مایکروویو گرم کرد در فریزر هم نمی توان گذاشت. از بین ظروف پلاستیکی تنها آنهایی را می توانید برای نگهداری غذا در یخچال یا فریزر استفاده کنید که حامل نشان برفی‌ شکل بالا باشند.

حداقل و حداکثر دمای قابل‌ تحمل                                                                     

عدد بالای کسر حداکثر و عدد پایین حداقل دمای قابل‌تحمل برای ظرف موردنظر را نشان می‌دهد.                                                           

قابل‌ شست‌وشو در ماشین ظرف‌شویی                                                                         

ظروف پلاستیکی را بدون چک‌کردن این علامت در ماشین ظرف‌شویی نشویید. اگر هم ظرف موردنظر از این علامت برخوردار بود، بهتر است که در طبقه بالای ماشین ظرف‌شویی شسته شود، چرا که اگر ظروف پلاستیکی را در طبقه پایین بچینید، ممکن است براثر حرارت المنت آب شوند.

اما نکات قابل تامل درمورد درب بطری ها و بطری های پلاستیکی این است که:

◘ اکثر پلاستیک‌های مورد استفاده در بسته بندی مواد از فراورده‌های نفتی و زغال سنگ تهیه می شود. بنابراین قابل بازگشت به طبیعت نیست. به همین دلیل طول عمر پلاستیک‌ها ۵٠٠ سال و برای برخی دیگر ١٠٠٠ سال بیان شده است.
◘ کلیه پلاستیک‌ها می توانند بازیافت شوند، به شرط این که ما آن‌ها را به پایگاه‌های بازیافت تحویل دهیم! آمار‌ها نشان می دهد که تنها ١٠درصد بطری‌های پلاستیکی تولید شده بازیافت می شوند و ۹٠درصد دیگر روی زمین یا در اقیانوس‌ها باقی می مانند.
◘ مطالعات نشان داده اند که بازیافت تنها یک عدد بطری پلاستیکی (در مقایسه با تولید آن) به اندازه روشن ماندن یک لامپ ۶٠ وات به مدت ۶ ساعت باعث صرفه جویی در مصرف انرژی می شود.
◘ سوزاندن پلاستیک‌ها به ورود حجم قابل توجهی از گاز‌های گلخانه‌ای به جو زمین منجر می شود و در نتیجه خطر سوراخ شدن لایه ازون و گرم شدن زمین را دو چندان می کند.

کلام آخر                                                                                        

چه اعداد و علایم روی درب بطری و بطری های پلاستیکی که برای سلامتی ما مهم هستند:

از استفاده از بطری هایی که عدد ۳ یا ۷ با واژه های PVC  و PC روی آن ها درج شده، حتما پرهیز کنید زیرا این پلاستیک ها، نوعی ماده سمی از خود ساطع می کنند که به غذا یا نوشیدنی نفوذ کرده و مصرف طولانی مدت آن موجب بروز مشکلات سلامتی می شود.
بطری های ساخته شده از پلی اتیلن با اعداد ۲ و ۴ و پلی پروپیلن با اعداد ۵  و PP برای چندین بار می شود استفاده  کرد و از این بطری ها می توانید برای فریز کردن آب و چندین بار مصرف آن بهره بگیرید.
و بطری هایی که در انتهای آن ها عدد و واژه  ۱ (PET یا  PETE) نوشته شده را فقط یک بار می توان استفاده کرد. این بطری ها وقتی در معرض اکسیژن یا دمای زیاد هوا قرار می گیرند، همانند تابش مستقیم نور خورشید، عناصر سمی از خود ساطع می کنند که وارد آب شده و موجب مسموم شدن آن می شود.